
Ik heb ineens weer moed gevat
Begin van voren af aan
Je vraagt je af hoe gaat zo iets
Waar komt die moed vandaan?
Ik leef weer, lach weer, fluit en zing
Geen zucht meer en geen traan
En ach, die moed, naar wáár hij ging
Komt hij ook weer vandaan.
Toon Hermans
De deugd ‘moed’ is één van de zes deugden van het deugdclassificatiesysteem van Seligman, ‘Values in Action’ (www.viacharacter.org).
Een eenvoudige, recente definitie zegt dat ‘moed’ een mentale of morele kracht is om gevaar, angst of moeilijkheid te confronteren en daarin te volharden.
Moed is een vaardigheid die aangeleerd of versterkt kan worden. Een proces dat je regelmatig, zo mogelijk zelfs dagelijks, dient te onderhouden. Het navolgen van een rolmodel is een krachtige manier van vorming. Probeer zo’n voorbeeldfiguur te identificeren in je omgeving.
Het is essentieel voor de vorming in moed dat je daarvoor gemotiveerd bent. Het gaat hier voornamelijk om intrinsieke, en niet om extrinsieke, motivatie. Die intrinsieke motivatie stoelt op de volgende drie elementen: zelfstandigheid, meesterschap en verbondenheid.
Moedig wordt je door moedige daden te verrichten. Je wordt niet of veel minder moedig door alleen een los spelletje of een verhaal te lezen.
Voordelen
Moreel moedige mensen hebben een altruïstisch perspectief en voelen zich verbonden door een gezamenlijke menselijkheid; anderen zien ze daarbij niet als buitenstaander of vreemdeling maar als medemens!
‘Moed’ is één van de sterkste krachten om je leven vorm te geven. Moed stelt je in staat jezelf te blijven, anderen te leiden door goed voorbeeld, een positieve invloed te hebben en te leven zonder spijt.
Er is fysieke en er is morele moed. Morele moed heeft volgens wetenschapper Kidder betrekking op de vijf waarden: eerlijkheid, respect, verantwoordelijkheid, mededogen en rechtvaardigheid.
Voor moed om een deugd te zijn moet ze in dienst staan van positieve of morele doeleinden. ‘Goede moed’ vraagt flexibiliteit, uithoudingsvermogen en veerkracht.
Als je moedig bent, durf je risico’s te nemen om eigen ideeën en voornemens uit te voeren en nieuwe avonturen aan te gaan. Je durft ongemakkelijke vragen te stellen en een vruchtbare dialoog te houden. Met moed durf je problemen frontaal aan te vallen, wat meestal leidt tot snellere oplossingen. Moed brengt groter engagement, optimisme en enthousiasme. Als moedig mens kun je voor anderen een goed voorbeeld zijn, want moed is inspirerend, aantrekkelijk, ambitieus en aanstekelijk.
Verhalen
‘Onze breinen zijn ingericht om orde te scheppen via samenhangende verhalen. Die verhalen zijn onze ankers. Een verhaal geeft structuur en motivatie in het leven. Verhalen zijn een soort lens waardoor we naar de wereld kijken. Ze scheppen overtuigingen, creëren gewoontes en leiden tot resultaten. Ze bepalen voor een groot deel of we de wereld en het leven moedig of angstig benaderen.
Maak, op basis van het bovenstaande, een ontwerp van je eigen moedige verhaal. Heb het daarbij zo mogelijk ook over je hogere levensdoeleinden en je belangrijkste kernwaarden.
Iedereen is noodzakelijkerwijs de held in zijn eigen levensverhaal’
John Bart.
‘We kennen allemaal angst. Angst en moed zijn bijna een koppel: geen moed zonder angst
Men dient die angst te accepteren en manieren te vinden om haar te controleren. Angst-oplossing door confrontatie is veel beter dan als een angsthaas door het leven te gaan, alles en iedereen steeds te ontzien en steeds bezorgd te zijn dat je de dingen niet goed doet. De kern van moedig worden is het ‘ondergaan’ van de angst. Dan verdwijnt die op den duur vanzelf en ben je vrij. Als je angsten ontwijkt is er een goede kans dat die zich elders, en mogelijk in negatiever vorm, gaan manifesteren. Angstbeheersing is een emotioneel en geen verstandelijk engagement’. Angst betekent dat je niet alles uit het leven haalt. Het leven moedig en liefdevol aanpakken kan helpen angst te vervangen door vrijheid, zelfliefde, groei en compassie met anderen.

Mensen die bang zijn om iets te doen, hebben vaak weinig of geen vertrouwen. Het gebrek daaraan manifesteert zich op verschillende manieren, zoals uitstel, perfectionisme en oplichterssyndroom (onnodig bang om door de mand te vallen).
‘Angstconfrontatie is dus uitermate belangrijk in het ontwikkelen van moed. Angst moet je frontaal aanvallen. Bij de confrontatie kijk je je angst recht in de ogen.Tegelijkertijd observeer je haar van een afstand zonder te oordelen (mindfulness). Op die manier verdwijnt die angst vanzelf. Bij mindfulness kun je je ademhaling reguleren; je kunt er ook bij mediteren. Als de angst weer terugkomt, herhaal je dit proces. Via ademhaling, meditatie, yoga en mindfulness kun je dus angstmomenten onder controle krijgen. Angst is namelijk primair basaal en kun je niet beredeneren en controleren met je verstand. Door te kalmeren via ademhalingsoefeningen, breng je er het lichaam toe zich te ontspannen’.
Doe dat waar je bang voor bent en blijf het doen. Gebrek aan daadkracht kweekt twijfel en angst.
‘Vertrouwen’ is één van de grote drijfveren om stoutmoedig te leven. Zonder vertrouwen is het waarschijnlijk dat je handelingen en beslissingen geleid worden door onzekerheden en angsten. Er is een sterke band tussen morele moed en vertrouwen. Er zijn drie soorten vertrouwen: zelfvertrouwen, vertrouwen in anderen en vertrouwen in de voorzienigheid (geloof, universum); alle drie belangrijke stimulansen voor moedig zijn.
Vooral op het ‘kantelmoment’ van een moedsbeslissing heb je zelfacceptatie en zelfvertrouwen nodig.
Een van de beste manieren om jouw betrouwbaarheid te stimuleren is dus om anderen te vertrouwen. Betrouwbaar gedrag is voorspelbaar, duidelijk, eerbaar en eerlijk. We kunnen deze bronnen van vertrouwen in onszelf versterken door ieder van die vier kenmerken in ons gedrag te laten zien. Bij het fenomeen vertrouwen is het van belang oprecht en goudeerlijk te zijn. Vertrouwen winnen is een langzaam proces. Je kunt het grotendeels verliezen met één misstap.
Vertrouw ook op de voorzienigheid. Als je dat doet is het makkelijker moed te tonen omdat je er dan vanuit gaat dat alles op zijn pootjes terecht komt. Met een groot allround vertrouwen durf je ook eerder een andere positieve tactiek te gebruiken, die van resultaten of doeleinden loslaten. Loslaten geeft minder spanning en zorgen. Als je dingen los kunt laten, zijn je beslissingen en handelingen niet langer gebonden aan een bepaald resultaat.
Speelsheid en humor is goed voor moedig gedrag en ontwikkeling daarvan. Speelsheid is een subtiele kunst die moeilijke beslissingen, gesprekken en handelingen die moed eisen, kan vereenvoudigen. Deze luchthartigheid haalt de scherpe kantjes van omstandigheden of beslissingen af die je anders bevreesd zouden kunnen maken.
Mopje
Vader bekijkt het rapport van zijn zoon. ‘Ik mis een tien’, zegt hij ‘Een tien, waarvoor’? vraagt zoon. ‘Voor de moed om me zo’n rapport te laten zien’!
Lachjekrom.com
‘Het vergt moed en moeite om initiatief te nemen. Je steekt je nek uit en daar maak je je kwetsbaar mee. Initiatieven kun je nemen op allerlei terreinen: contacten leggen, discussiegroep opzetten, een vakantie organiseren of zelfs een bedrijfje starten.
‘Als je waagt, groeit je moed. Als je aarzelt, groeit je vrees’.
Als je moedig wilt worden, dien je je grenzen en comfortzones te verruimen. Als je te lekker in je vel zit, doe je vaak geen extra moeite meer. Oefen om buiten je comfortzones te gaan; stel bewust en continu kleine moedige daden. Het alledaags altruïsme is de voorloper van heldhaftigheid. Als je jezelf eerlijk en moedig uitspreekt, vergroot je je macht, als je klaagt degradeer je jezelf tot slachtoffer!
Veel mensen streven ernaar alles perfect te hebben. Op zich niets mis mee. Aan de andere kant stelt de overtuiging dat alles niet volmaakt maar onvolmaakt mag zijn, je in staat doortastender te leven. Perfectie is, net als verwacht resultaat, een gebondenheid. Zonder die neiging tot perfectie, is er meer vrijheid. Ben ‘perfect imperfect’. Perfectie is volgens Brown één van de drie manieren om gewenste kwetsbaarheid, een katalysator voor moed, buiten te sluiten.
Vaak gebruiken we perfectie als een excuus om iets niet te doen. Proberen volmaakt te zijn, komt van angst. In plaats van moedige, imperfecte actie te ondernemen, blijven we steken in perfect nietsdoen. Een groot deel van de obsessie met perfectie komt door ons steeds te vergelijken met anderen. Het is beter om je met jezelf te vergelijken en je eigen record te verbeteren.
In zekere mate geldt dit ook voor fouten maken. Terwijl daar ooit negatief op gereageerd werd, is men daar tegenwoordig soepeler in: goede fouten (beste inspanningen, slechte uitkomst) verschaffen een gelegenheid om te leren. Dus fouten maken is niet per se negatief, je moet er alleen positieve lessen uit trekken’.
Bevlogenheid is een magische geestestoestand die ontstaat wanneer mensen sterk betrokken zijn bij de organisatie waar ze voor werken, plezier hebben in wat ze doen en daarbij bruisen van energie.
De mate van bevlogenheid wordt gekenmerkt door de volgende drie pijlers: vitaliteit; vitale mensen bruisen van energie, zijn onvermoeibaar en beschikken over een grote mentale veerkracht en doorzettingsvermogen. Toewijding, toegewijde mensen zijn sterk betrokken bij het werk wat ze doen. Ze zijn trots op hun werk, voeren dit met veel enthousiasme uit en zien het werk wat ze doen als uitdagend en nuttig. Absorptie, is het compleet opgaan in werk of andere activiteit en het daarbij vaak vergeten van de tijd.
Bepaalde kwaliteiten stimuleren bevlogenheid. Energiek zijn helpt, luiheid is fataal. Ook moed op zichzelf brengt bevlogenheid, want die brengt groter engagement, optimisme en enthousiasme. Goed mentorschap, vertrouwen in de voorzienigheid, passende uitdagingen en goed zorgen voor je lijfelijke conditie, promoten bevlogenheid.
Het fenomeen kwetsbaarheid is een katalysator voor moed, mededogen en verbondenheid. Het heeft een onjuiste reputatie van zwakte, want het is, integendeel, de oorsprong van veel goede kwaliteiten.
We hebben de neiging onze kwetsbaarheden te beschermen of te verbergen. De meest gebruikelijke daarvan zijn:
▪ Een negatief voorgevoel bij potentiële toekomstige vreugde; het gezegde wat er bij past: ‘De beste manier om door het leven te gaan is het slechtste te verwachten’
▪ Perfectionisme, vaak een manier om goedkeuring te zoeken; het is eigenlijk een vorm van schaamte;
▪ Verdoving. Een belangrijke vorm ervan is je overmatig druk bezig houden.
Verdoving tegen kwetsbaarheid verdooft tevens de ervaringen van liefde, vreugde en groei. Schaamte, stress en ongebondenheid zijn vormen van verdoving. De mate van afscherming is een indicatie van onze angst en tekort aan binding. Je bent moedig als je je kwetsbaar durft op te stellen. Als we volwaardig betrokken, moedig en verbonden willen zijn, moeten we kwetsbaar zijn.
Een mooi voorbeeld van de combinatie van kwetsbaarheid en vertrouwen is wie in een romantische verhouding het eerste het initiatief durft te nemen om te zoenen.

‘Om in het leven te slagen en om goed in je vel te zitten heb je sociale contacten nodig. Het is misschien wel de belangrijkste factor voor een goed leven. Je kunt, simplistisch gezien, de wereld opdelen in vrienden en in vijanden. Als je door vriendelijkheid en liefde, vriend of metgezel van iedereen of bijna iedereen maakt, dan hoef je voor niemand bang te zijn en heb je dus ook geen of minder moed nodig. Je krijgt dan steun en samenwerking in plaats van tegenwerking. Gebrek aan respect komt van angst, terwijl respect uit liefde voortvloeit en uitnodigt moedig te zijn. Bemin eindeloos en onvoorwaardelijk.
‘ Als jij jezelf liefhebt, heb je iedereen lief’.
Vriendelijkheid is een praktische toepassing van liefde. Moed stelt je in staat om vriendelijk te zijn, ongeacht hoe anderen zich tegen je gedragen. Vriendelijkheid is een keuze. Onvoorwaardelijke vriendelijkheid kan geleerd worden. Realiseer je dat mensen het in het algemeen goed bedoelen en proberen het best mogelijke te doen.
Ga met mensen om op hun niveau en stimuleer ze. Veranderen kun je ze niet, behalve misschien door voorbeeld en vriendelijkheid. Observeer maar oordeel niet. Blaam komt van angst en heeft geen voordelen, behalve dat het een last van jou afneemt, die je aan een ander geeft zonder iets op te lossen. Je geeft je macht erdoor weg.
Conclusie
‘Moed is een vaardigheid, een gewoonte; hoe meer je moed oefent, hoe moediger je wordt. Specialisten hameren er unaniem op: voortdurend en bewust moedige handelingen verrichten. Bij de les blijven, niet opgeven. Overtref je eigen verwachtingen. Neem poolshoogte. Blijf bedachtzaam (mindful), evalueer kritisch iedere situatie op zijn mogelijke actie voor moed en heldhaftigheid, met je persoonlijke morele kompas als gids. Besteed eerst aandacht aan negatieve gevoelens en overwegingen en ervaar ze als zodanig. Leg de kwetsbaarheden bloot. Op de tweede plaats vul je hersens met moedige gedachten. Realiseer dat je niet alleen bent; angst delen met anderen kan een waardevol hulpmiddel zijn moediger gedrag te tonen.
