Ons Deugd Blog – Pagina 11

Waartoe zijn we op aarde?

Het typische antwoord op deze traditionele vraag uit de katholieke catechismus van weleer spreekt weinigen nog aan. Velen zoeken naar een authentieke zingeving van het leven en velen hebben die ook gevonden.

In het literatuur onderzoek voor blog 100 ‘liefde’, kwam ik een inspirerend citaat tegen van Iteke Weeda, schrijfster van ‘Liefde in vele Facetten’ (blz. 85), dat ik graag wil delen:

“Vagelijk heb ik altijd gevoeld dat het op aarde uiteindelijk niet kan gaan om het beminnen te beperken tot een aantal naasten en dierbaren en het erotisch beminnen tot één medemens. Bij dit gevoel heb ik geleidelijk aan meer woorden gevonden. Liefdesrelaties, verwanten en vrienden, collegiale banden – ze vormen een oefenterrein op ons pad naar een liefde die al het aardse omvat, niemand en niets buitensluit. Het vermeerderen van liefde, het uitbreiden van het bewustzijn van liefde, lijkt mij dan ook de enig mogelijke zin van ons leven op aarde”.

Wees Blij en Juich (Gaudete et Exsultate)

Paus Franciscus heeft afgelopen april een apostolische Aansporing met bovenstaande titel aan de wereld gepresenteerd. Het onderwerp van deze brief is “de roeping tot heiligheid in de hedendaagse wereld.” De Nederlandse vertaling ervan is onlangs verschenen.

De Aansporing van Paus Franciscus is vanzelfsprekend gebaseerd op het katholieke geloof. Heiligheid is geen modern woord en doorgaans is er bij ons, speciaal onder jongeren, geen grote vraag naar pauselijke adviezen over moreel gedrag en heiligheid. Er is bij de jeugd wel belangstelling voor idolen en rolmodellen, maar dan meer op het terrein van sport, ontspanning, management en levensstijl. Het loont niettemin de moeite voor eenieder, jong en oud, stil te staan bij de nieuwste aanmaning van Paus Franciscus, want zijn adviezen zijn tijdloos. Afgezien van de inhoudelijke waarde is de auteur ook één van de moreel meest hoogstaande wereldleiders, die verdient beluisterd te worden.
De Paus wil aandacht voor heiligheid in ons dagelijks gedrag, in de vorm bijvoorbeeld van geduldige ouders die hun kinderen opvoeden met toewijding en liefde, van mannen en vrouwen, die hard werken om hun gezinnen te onderhouden en van bejaarden en zieken die, ondanks penibele problemen, goedheid en vriendelijkheid blijven uitstralen.
Je hoeft volgens de Paus geen bisschop, priester of ‘heilig boontje’ te zijn, om ‘heilig’ gevonden te worden. We zijn heilig doordat we ons bestaan liefdevol leven en oprecht getuigen van de diepgaande humane waarden van onze cultuur. In plaats van heilig zouden we die houding en dat gedrag ook deugdzaan kunnen noemen,
Deze groei in deugdzaamheid komt volgens de Paus gewoonlijk niet door plotselinge inzichten of ‘bekeringen’ maar door telkens kleine stapjes te zetten. En alles wat gedaan wordt uit angst, hoogmoed of de behoefte anderen te imponeren leidt niet tot deugd of ‘heiligheid’. Je hoeft ook niet te vrezen dat ‘heilig’ gedrag afbreuk doet aan je energie, vitaliteit of vreugde. Integendeel, het heeft een positief effect op houding en prestaties.

Paus Franciscus noemt de deugden bij naam en, zoals te verwachten, geeft hij het primaat aan de goddelijke deugden, geloof, hoop en liefde, waarbij de laatste de allerbelangrijkste is. De hele wet van het leven wordt samengevat in een enkel gebod ‘Je zult van je naaste houden als van jezelf’.

Traditioneel zijn er naast de drie goddelijke deugden, de vier klassieke, te weten rechtvaardigheid, wijsheid, matigheid en moed.
De Paus verwijst ook naar de Bergrede van Jezus, in christelijke kringen een zeer bekende openbare toespraak, om op een eenvoudige manier aan te geven wat heilig of deugdzaam inhoudt. We kunnen daarbij de religieuze referenties voor lief nemen:

De bergrede: de Zaligsprekingen
1. En Jezus, de schare ziende, is geklommen op een berg, en als Hij nedergezeten was, kwamen Zijn discipelen tot Hem.
2. En Zijn mond geopend hebbende, leerde Hij hen, zeggende:
3. Zalig zijn de armen van geest; want hunner is het Koninkrijk der hemelen.
4. Zalig zijn die treuren; want zij zullen vertroost worden.
5. Zalig zijn de zachtmoedigen; want zij zullen het aardrijk beerven.
6. Zalig zijn die hongeren en dorsten naar de gerechtigheid; want zij zullen verzadigd worden.
7. Zalig zijn de barmhartigen; want hun zal barmhartigheid geschieden.
8. Zalig zijn de reinen van hart; want zij zullen God zien.
9. Zalig zijn de vreedzamen; want zij zullen Gods kinderen genaamd worden.
10. Zalig zijn die vervolgd worden om der gerechtigheid wil; want hunner is het Koninkrijk der hemelen.
11. Zalig zijt gij, als u de mensen smaden, en vervolgen, en liegende alle kwaad tegen u spreken, om Mijnentwil.
12. Verblijdt en verheugt u; want uw loon is groot in de hemelen; want alzo hebben zij vervolgd de profeten, die voor u geweest zijn.

De deugden en houdingen die in de zaligsprekingen genoemd worden, zijn bescheidenheid, mededogen, vriendelijkheid, rechtvaardigheid, empathie, oprechtheid, vreedzaamheid, standvastigheid en blijdschap.

Jezus was ‘revolutionair’ in zijn tijd en waarschuwde dat zijn voorstellen tegendraads waren en zelfs een uitdaging aan de maatschappelijke orde. Ook heden ten dage worden mensen vervolgd omdat ze onrechtvaardigheid bestrijden en mensenrechten en de natuur verdedigen. We dienen moed te tonen om hoogstaande morele waarden te verdedigen ten koste van een comfortabel leventje.

Als we het voorbeeld van de heiligen volgen, hoeven we niet verlegen, nors, bitter of zwaaarmoedig te zijn, maar kunnen we, net als zij, blij en vol goede moed zijn. Want het noodzakelijke resultaat van echte liefde is blijheid. En dit dient volgens Paus Franciscus vergezeld te worden door een goede dosis humor.

Blog 100. Liefde

De 100ste blog op deze website verdient een top-onderwerp. Voor mij is dat liefde, de goddelijke deugd, die alle andere deugden vervolmaakt en hun diepere betekenis geeft.
Vaak denken we bij liefde aan romantische liefde, maar in feite zijn er volgens Lachlan Brown (Hack Spirit) zeven verschillende soorten liefde:

1. Eros

Het meest voorkomende type, nauw verwant met romantische liefde, frequent in de aandacht, in boeken, films en op televisie. Maar volgens de Griekse mythologie moet je bij je positieven blijven bij dit soort liefde, want die mythologie zag het als een vorm van waanzin. En verliefdheid leidt soms tot rare dingen. Maar de passie en de seksuele opwinding die Eros in de aanvang met zich meebrengt is niet duurzaam: je alleen laten leiden door de passie voor een andere persoon is doorgaans niet voldoende voor een gezonde langdurige relatie. Verliefdheid is in feite een vorm van eigenliefde.

2. Vriendschap

Een speciale band tussen twee of meer personen, die kan ontstaan door gemeenschappelijke achtergrond, gezamenlijke interesses of activiteiten. Er is een wederkerige gemeenschappelijkheid in deze relaties. Deze vorm van liefde komt veel voor en doet onmetelijk veel goed, individueel en collectief. Sommige wetenschappers beweren dat talrijke contacten met vrienden en familie de beste garantie is voor een gelukkig en lang leven.

3. Familie-liefde

Dit is een type liefde dat we vaak als vanzelfsprekend zien. We weten dat onze ouders van ons houden en wij op onze beurt van onze kinderen en andere familie. We geven er weinig eerbetoon aan, omdat het zo veel voor komt en we het zo vanzelfsprekend vinden.
Feit is wel dat er veel mensen zijn die geen familie hebben om op terug te vallen. Om hun eenzaamheid op te heffen, zouden ze graag tot een gezin of familie behoren.

4. Universele liefde

In plaats van één bepaalde persoon te houden voor de rest van je leven of omgekeerd, waarom je liefde niet rondstrooien en zien hoe je je daaronder voelt. Dit is de betekenis die de apostelen en Thomas van Aquino aan liefde geven, altruïstische liefde.
Waarschijnlijk voelt men zich er beter bij dan onder een eenkennige liefde. Vriendelijkheid en medeleven tonen aan mensen die je misschien niet kent, is een soort liefde dat maar weinig mensen in hun leven toelaten, maar het kan voldoening geven op een geheel eigen manier. Psychologen en filosofen zien dit gedrag als een onfeilbare bron van geluk.
Een uittreksel uit de brief van de Apostel Paulus aan de Korinthiërs, beschrijft deze vorm van liefde als volgt:

De liefde is grootmoedig,
De liefde geeft ruimte,
De liefde is goedig,
Ze is niet jaloers,
Ze schept niet op,
Ze kwets niemands gevoel,
Ze zoekt zichzelf niet,
Ze wordt niet verbitterd
En rekent het kwade niet toe,
Ze is niet blij met wat verkeerd Is,
Maar blij met de waarheid.
Alles verdraagt ze,
Alles gelooft ze, alles hoopt ze,
Alles houdt ze uit.
De liefde zal nooit vergaan, ……..!

5. Vrije liefde

Deze soort liefde is niet de meest hoogstaande vorm, maar mensen kunnen er onder bepaalde omstandigheden behoefte aan hebben. Op zich is daar niets verkeerds mee en is dit gedrag in iedere geval beter dan discriminatie, haat of geweld. Seksualiteit en seksueel contact zijn in principe positieve verschijnselen. Soms gaan mensen een relatie aan om een leegte op te vullen. Hoewel oorspronkelijk niet als duurzaam aangegaan, kan er uit deze avonturen verder goeds komen.

6. Dagelijkse liefde

Dit is het soort liefde dat koppels kunnen ervaren wanneer ze voor langere tijd bij elkaar zijn geweest en de romantiek verdwenen is. Partners en hun levensomstandigheden veranderen. Kinderen komen en groeien op, banen veranderen, financiële problemen of ziekten kunnen zich voordoen en de dynamica van de relatie verandert eronder.
Dit kan serieuze problemen voor partners en hun verhouding oproepen, maar als je troost kunt vinden in het feit dat de praktische, dagelijkse liefde goede dingen brengt en dat je een vertrouwde partner hebt in goede en slechte tijden waarmee je oplossingen voor dagelijkse problemen en behoeften kunt arrangeren, dan is deze dagelijkse liefde een belangrijk goed.

7. Eigenliefde

Psychologen en ethici zeggen dat, om anderen lief te hebben, het noodzakelijk is ten minste positief tegenover jezelf te staan. Alleen dan ben je in staat anderen positief te behandelen.
Eigenliefde beoefenen is een uitstekende manier om zelfvertrouwen te ontwikkelen. En niets is meer aantrekkelijk voor anderen dan een persoon die goed in zijn vel zit en zichzelf respecteert.
Ook om optimaal met anderen liefde te bedrijven, is het nodig het eigen lichaam te koesteren. Eigenliefde is daarom belangrijk, zelfs onmisbaar voor de liefde tot anderen. In het algemeen wordt gesteld dat we in het westen hoge drempels voor eigenliefde hebben.

Algemeen

Diverse vormen van liefde kunnen naast elkaar bestaan. Eigenliefde is de basis om andere vormen van liefde te kunnen beoefenen en te ontwikkelen. Gewoonlijk doen we allemaal ervaringen op met eros, vriendschaps- en familie-liefde. Mogelijk ook met de minder altruïstischer vormen van vrije liefde en ‘dagelijkse’ liefde.
De hoogste vorm van liefde is de universele of altruïstische liefde, waar het egocentrische element een kleine rol speelt. De grondhouding van liefde, d.w.z. vriendelijkheid en goedgeefsheid, zorg en bezorgdheid voor de ander, is sterk geprononceerd bij deze liefdesvorm.
Door de hogere vormen van liefde wordt je een betere versie van jezelf en wordt het makkelijker liefde in je leven te ervaren.

Twitter-accounts ‘Deugwel’ en ‘World Ethics’

Nederlands:

Twitter-account ‘Deugwel’(@ToonVissers1) is automatisch gekoppeld aan de website ‘deugd.net’. Deugwel is voornamelijk in de Nederlandse taal en blijft als zodanig in de lucht.
Hij gaat zich van nu af aan meer concentreren op deugden en karaktervorming. Voorheen was de account gemengd met informatie over andere ethische onderwerpen, zoals mensenrechten, vrede, Verenigde Naties en wereldreligies.
Voor die laatste onderwerpen is nu een aparte Twitter-account aangemaakt onder de naam ‘world ethics’ (@AntoniusVissers)
Die wordt in het Engels gepubliceerd.

Het zou fijn zijn, als je dat al niet gedaan hebt, je op één of allebei deze Twitter-accounts te abonneren en de website te raadplegen. Het loont de moeite je te laten inspireren door deugd- en wereldethiek. Moderne wetenschappers zijn het met de Vader van de deugden, de Griekse wijsgeer Aristoteles, eens, dat deugdbeoefening een belangrijke bron van authentiek geluk is. Verder horen niet alleen personen maar ook organisaties en landen hoogstaand ethisch gedrag te tonen.

English

Until now Twitter-account ’Deugwel’ was automatically linked to website ‘deugd.net’. ‘Deugwel’ was mainly in Dutch and will continue to be in the air. This account will henceforth focus on character building and virtues. Heretofore the account provided also information on other ethical subjects like human rights, peace, United Nations and world religions. For these subjects a separate Twitter-account is now being established, namely ‘world ethics’.

It would be good, if you haven’t done so already, to subscribe to one or both of these Twitteraccounts and consult the website. It is rewarding to be inspired by virtue- and world ethics. Modern scientists agree with the Father of virtues, the Greek philosopher Aristoteles, that practicing virtues an important source of authentic happiness is. Furthermore, not only persons, but also organisations and countries should practice and promote outstanding ethical behavior.

Blog 99. Dienstbaarheid

Hoe behulpzaam de medische diensten in Weert gisteren waren, ervoeren we als gevolg van een flinke botsing van mijn vrouw met een glazen tuindeur. Er kwam wat bloed en pijn bij te kijken en we wilden de hulp van onze huisarts inroepen. Die was niet beschikbaar want zij had er een nachtje huisartsenpost opzitten. Dus belden we naar een plaatsvervanger. Een en al bereidwilligheid en we konden meteen komen. In een apart kamertje geplaatst, kwam een vriendelijke, energieke dokter spoedig poolshoogte nemen. Na een kort onderzoek raadde ze aan meteen een KNO-specialist in het ziekenhuis op te zoeken. Daar spoedden we ons naar toe met een verwijsbriefje en nadat er een telefonische afspraak was gemaakt om tussenin geplaatst te kunnen worden. Weer een en al voorkomendheid en werden we weer in een aparte kamer gezet in afwachting van de KNO-arts. Die kwam na een minuut of tien, tegelijk vriendelijk en professioneel, waarbij een onschuldige diagnose uit de bus kwam: geen operatie, gewoon uit zichzelf laten genezen en toch nog een zalfje cadeau.
We vertrokken dus opgelucht met een fijne indruk van de flexibiliteit en behulpzaamheid van huisarts en KNO specialist.

Ik ben steeds weer onder de indruk van hoe soepel en efficiënt de medische diensten draaien en hoe vriendelijk doctoren, verplegend en administratief personeel zijn.
Het is geen uitzondering, we komen deze houding heel vaak tegen in het dagelijjks leven, maar het verdient om er eens melding van te maken. Toen we thuiskwamen leverde Post NL een pakje van hotel Der Brabander in Duitsland af waar we per abuis wat kleinigheden hadden laten liggen. Meer dan uitstekende service weer!
Wel prettig als het zo kan. Niet voor niets dat de overgrote meerderheid van Nederlanders zo tevreden is met het leven. Zo moeten we het houden!

Moedig worden

Hieronder volgt een vertaalde samenvatting van het artikel van Mindful Living (hackspirit.com) en Lachlan Brown:’How to be brave: 10 practical steps’

Moed is één van de belangrijkste aspecten van ons bestaan. Het is ook één van de klassieke deugden. Als je veel moed hebt, bereik je meer.

Hieronder staan tien stappen aangegeven hoe je een moediger persoon kunt worden.

1. Erken je angsten. Moed is niet de afwezigheid van angst, maar de kwaliteit om door te gaan ondanks die angst(en)
2. Benoem je angsten. Als je eenmaal geaccepteerd hebt dat je bang bent, is het tijd die angsten beter te begrijpen. De meeste mensen gaan door jaren van vrees zonder te begrijpen wat ze bang maakt.
3. Analyseer je angst. Het merendeel van onze angsten is gebaseerd op labiliteit en onzekerheid. Nagaan waar je bang voor bent, traint je hersens om positief op de gebeurtenis te reageren. Dit maakt de angst meer vertrouwd en minder intimiderend.
4. Vind manieren om de angst te controleren. Als je je meer op je gemak gaat voelen met je angst, kun je die beter aan. Het is dan niet langer een abstract en ontastbaar iets, waar je vrees voor had, het is nu iets dat je kunt benoemen, begrijpen en eventueel controleren. Nogmaals, moed gaat over goed functioneren ondanks de angst. De vrees verdwijnt niet, maar je neemt die voor wat hij is en je verandert het in iets dat je kunt beheersen.
5. Vind rolmodellen. De geschiedenis is vol met mensen die erin geslaagd zijn hun angsten te overwinnen. De steun van een rolmodel kan je moreel sterken. Je hebt daar niet noodzakelijk bekende personen voor nodig, ook familie of vrienden kunnen vaak advies geven, omdat ze dezelfde angsten hebben meegemaakt.

6. Probeer zo positief mogelijk te zijn. Moed is meer dan durf. Moed vraagt flexibiliteit, uithoudingsvermogen en veerkracht. Je kunst angst niet alleen bestrijden door alleen maar stoer te zijn. Ontwikkel mentale veerkracht door continu je negatieve gedachten aan te vallen.
7. Oefen in zelfbevestiging. Perfectionisme is één van de valkuilen van de menselijke ambitie, aangezien een teveel eraan een tol op je geestelijke gezondheid legt en je belet voortgang te maken.
8. Markeer vooruitgang. Het is niet makkelijk om de angsten in je leven te overwinnen en niemand verwacht dat je meteen van nul naar honderd gaat. Begin rustig en voer de snelheid op door van tevoren aangegeven markeerpunten.
9. Overtref je eigen verwachtingen. Loop niet op de zaken vooruit en ben actief Maak gebruik van nieuwe mogelijkheden en zoek naar ervaringen die je anders te bang zou zijn geweest om uit te proberen. Vergroot je comfort zone door innovatie.
10. Blijf moedig! Moed is geen kortstondig project en het is makkelijk op je oude gewoontes terug te vallen. Het is essentieel dat je bij de les blijft en voortgang blijft boeken. Vervolg de weg met zelfvertrouwen en je zult moediger worden, elke dag weer opnieuw!

Hieronder een gedicht over ‘moed’ van Toon Hermans

Ik heb ineens weer moed gevat
Begin van voren af aan
Je vraagt je af hoe gaat zo iets
Waar komt die moed vandaan?
Ik leef weer, lach weer, fluit en zing
Geen zucht meer en geen traan
En ach, die moed, naar wáár hij ging
Komt hij ook weer vandaan.

De kracht van vriendelijkheid

De herziene uitgave van Piero Ferruci’s ‘The Power of Kindness’ (2016/2006) is zeer de moeite waard als je vriendelijkheid tegenover jezelf en tegenover anderen, een grotere plaats in je leven wilt geven.

Piero Ferrucci, Italiaan, is een psychotherapeut en een filosoof. Hij was opgeleid door Roberto Assagioli, de oprichter van de psychosynthese. Ferruci zag die stroming als een manier om mensen in staat te stellen zich te concentreren op hun sterke kanten, eerder dan op hun zwakheden en afwijkingen. Dit is ook de benadering van de positieve psychologie in Amerika, waarvan Seligman aan de oorsprong staat.
Piero heeft een groot deel van zijn loopbaan besteed om mensen te helpen een meer bevredigend leven te leiden. Hij heeft een aantal boeken geschreven over onderwerpen die eigenschappen kunnen versterken.

Hij zegt dat ondanks talrijke krantenkoppen over wreedheid, vriendelijkheid niet iets uitzonderlijks is. Integendeel, er worden iedere dag miljoenen vriendelijke gebaren gemaakt. Het stramien van onze levens bestaat uit zorgzaamheid, solidariteit en wederzijdse dienstverlening. Deze kwaliteiten zijn zozeer ingebed in ons dagelijks leven, dat we ze amper opmerken.
In Ferruci’s ervaring als psychotherapeut staat vriendelijkheid centraal. Die eigenschap kan makkelijk aangeleerd en geactiveerd worden. Haar kwaliteiten, zoals warmte, dankbaarheid en vertrouwen zijn hard nodig in onze samenleving. De grootste beloning voor vriendelijke gebaren is het vriendelijk zijn zelf: vriendelijkheid is haar eigen beloning
Hij maakt van vriendelijkheid het beginpunt van veel andere positieve kwaliteiten.

Eén ervan is eerlijkheid. Die eigenschap heeft een hoop gemeen met vriendelijkheid, hoewel die twee soms tegengestelden lijken. Eerlijk zijn, zelfs met het risico om een onplezierige waarheid te vertellen, als dat laatste met intelligentie en tact is gedaan, is het vriendelijkste wat je kunt doen, omdat het je eigen integriteit in ere houdt en in de ander competentie en volwassenheid bevestigt.
Ben voorzichtig in je oordeel en ruim in je begrip, want iedereen is bezig zijn eigen frustraties te behandelen.
De tragische ironie van negatieve gedachten over anderen is dat het eerste slachtoffer degene is, die de gedachten heeft. We doen er goed aan na te gaan waar deze kwaadaardigheid vandaan komt, vaak vanwege een gevoel van isolement, onmacht of onveiligheid.
Een van de kerngegevens van relaties ontwikkelen is dat ons fysieke, emotionele en mentale zijn, invloed op anderen uitoefent. Onze innerlijke wereld bepaalt de aard van onze relaties.

De kunst om contacten te leggen is een talent net als muziek, literatuur en sport. Contact leggen is een essentieel aspect van vriendelijkheid. Waar je contact maakt, vindt je een hart. Contact is een deur waar vriendelijkheid door kan komen

Vergeving is de innerlijke stap om vrede te maken met het verleden. We zijn bang als we vergeven dat we onze identiteit verliezen en ons onzeker gaan voelen. Terwijl als we niet vergeven, het gevoel van woede en verontwaardiging emotionele steun geeft en ons persoontje opkrikt.
Het is makkelijker te vergeven als we ons in de situatie van anderen indenken en als we minder nadruk leggen op oordelen dan op begrijpen. Leren vergeven lijdt tot een radicale transformatie van onze persoonlijkheid.
Vergeven en excuses aanbieden zijn twee kanten van dezelfde munt, ze vragen beide nederigheid en flexibiliteit.

Het gevoel ergens bij te horen, deel te zijn van een groter geheel, waarop we fysiek, mentaal en spiritueel betrokken zijn, is een noodzakelijke factor van ons welzijn.
Hoe groter het aantal vrienden waarop we kunnen rekenen en hoe beter de kwaliteit van deze relaties, des te langer is onze levensduur en des te beter onze gezondheid.
Wij kunnen ervoor helpen zorgen dat anderen zich in-of uitgesloten voelen en dat op verschillende manieren: door onze woorden, onze blik en onze lichaamstaal in het algemeen.
Vertrouwen schenken is een risico. Als we de wereld vertrouwen, kunnen we ontgoocheld raken. Maar het alternatief, geen vertrouwen geven, is nog erger, want als we niets riskeren, gebeurt er ook niets.
Iemand vertrouwen geven is een geschenk. Het machtigt de ander en verruimt zijn of haar mogelijkheden.
Vertrouwen schept intimiteit; het brengt ons dichter bij anderen. Vertrouwen is het hart van een succesvolle relatie.

Mindfulness. Om samen met iemand (in het heden) te zijn is een geschenk. Het geschenk van aandacht, totaal beschikbaar te zijn, is misschien wel het meest waardevolle en benijdenswaardige geschenk voor iemand. Aandacht geeft warmte en bescherming. Het verruimt onze mogelijkheden.
Onverschilligheid is koud en hard. Het heeft een verstorend, depressief effect, dat ons van onze vitaliteit en ons zelfvertrouwen berooft. Aandacht is dus een vorm van vriendelijkheid en gebrek eraan is een ernstige tekortkoming.

Empathie is een voorwaarde voor goede communicatie, samenwerking en sociale cohesie. Het is de beste manier om een relatie op een hoger plan te brengen.
Personen die meer empathie tonen zijn tevredener over het leven, gezonder, minder dogmatisch en meer creatief.
Een ware test voor empathie is vreugde over iemand anders succes.
Er zijn diverse manieren om empathie te ontwikkelen. Lijden is er één van. Verder kennis van, en beoefening van kunst. De gemakkelijkste en meest directe manier is om zich in de situatie van de ander in te leven.
Compassie, mededogen is het uiteindelijke en meest nobele resultaat van empathie. Het verlost ons van zelf- en hebzucht.

De beste houding voor leerzaamheid is nederigheid. En alleen een nederig persoon kan echt vriendelijk zijn.

De deugd van geduld gaat allereerst over het omgaan met moeilijke mensen. Hun diepe wonden beletten dat zij positieve relaties met anderen hebben. Het zijn vaak ongelukkige mensen die onhandig en wanhopig proberen geaccepteerd te worden.
Geduld is de deugd van alle goede leermeesters. Om vriendelijk te kunnen zijn, moeten we tijd beschikbaar maken. En hoe meer we haasten, hoe minder we bereid zijn te helpen.
Een van de beste manieren om de kunst van het wachten te leren, is meditatie.

De ware betekenis van goedgeefsheid, voor de gever, is niet een materieel voordeel, maar een innerlijke revolutie. We worden meer plooibaar en zijn bereid meer risico’s te nemen. Bij gulheid moeten we wel ons verstand gebruiken Veel geschenken zijn ongeschikt en te indringend vanwege motieven van superioriteit, schuldgevoel, morele grootheid, schuldvereffening en afhankelijkheid.

Je kunt ook gul zijn met immateriële zaken en spirituele kwaliteiten. Onze relaties worden bepaald door hoe veel we van onszelf communiceren, door hun onze ideeën en aandacht te schenken.
Gulheid is gecorreleerd met zelfwaardering. Gelukkige mensen hebben de neiging guller te zijn. Het omgekeerde geldt ook: als je gul bent is het waarschijnlijk dat je gelukkiger bent.
Gulheid is een stemmingsverbeteraar. Echte gulheid bestaat uit het geven wat ons het meest dierbaar is. Het is een handeling die ons transformeert.

Respect. De manier waarop we naar anderen kijken is nooit neutraal, want we transformeren wat we zien. Oordelen over anderen is vaak verbonden met de wens voor controle. Tolerantie is een grote deugd, zonder haar is er geen creativiteit en geen liefde.
Als we mensen interessant en speciaal vinden, wordt de wereld stimulerend en open. We ontspannen ons dan ook meer. Anderen waarderen doet ons beter voelen.
Echt respect heeft evenveel van doen met zien als met luisteren. Iedereen heeft iets interessants en origineels te zeggen.
Respect is een noodzakelijke voorwaarde voor de oplossing van conflicten.

Flexibiliteit. Alles verandert. Als je je aanpast, overleef je. Als je je dierbaarste overtuigingen kunt laten varen, ga je open staan voor het nieuwe, voor paradoxen en voor het absurde. Dat is creativiteit.
Waarschijnlijk wordt je vandaag 23 keer gefrustreerd (tien jaar geleden was dat dertien)
Flexibele mensen accepteren zoals het leven is en het is een zegen met hen om te gaan.
De leukste kant van flexibel zijn, en de kant die het meeste met vriendelijkheid van doen heeft, is beschikbaarheid en gastvrijheid.

De essentie van ons geheugen zit niet in het opslaan van informatie, maar in onze gevoelens, in de betekenis die we aan onze herinneringen geven, in relaties, die, omdat we ze herinneren, levend blijven. Door mijn herinneringen bouw ik mijn leven en mijn identiteit op. Ik herinner dus ik ben!

Loyaliteit. Zelfs als andere factoren een rol spelen in vriendschap, is de essentie ervan loyaliteit. Hand in hand met loyaliteit gaan betrouwbaarheid en geloofwaardigheid.
Loyaliteit geeft substantie en kracht aan vriendelijkheid

Dankbaarheid. Als we dankbaar zijn valt onze verdediging weg en laten we zien wie we echt zijn. Dankbaarheid is per definitie anti-heroïsch. Het hangt niet af van moed, sterkte of talent.

Dankbaarheid is niet alleen een factor in ons geluksgevoel, maar ook in onze gezondheid en productiviteit.
Dankbaarheid zien we makkelijk over het hoofd, maar het is ook makkelijk opgeroepen. Tegenover mensen voor wie we dankbaar zijn, voelen we ook dikwijls een zekere reserve, bijvoorbeeld bij ouders.
Dankbaarheid is niet alleen een uitzonderlijke gebeurtenis, het is ook een basisgevoel. En terwijl ondankbaarheid koelte en afstand betekent, geeft dankbaarheid warmte, openheid en intimiteit. Het leven wordt er veel makkelijker door.

Dienstbaarheid. Er is een enorme variatie aan mogelijkheden om andere mensen zich beter te laten voelen.
Dienstbaarheid loont voor degenen die dienstbaar zijn en niet alleen voor degenen die die ontvangen. Anderen van dienst zijn brengt het beste in ons naar voren. Het brengt een fundamentele verandering in ons teweeg, waarbij we onszelf transcenderen. Het is de sleutel naar onze eigen vrijheid.
Vriendelijkheid uit eigenbelang is beter dan ongeïnteresseerde botheid. Degenen die pretenderen vriendelijk te zijn, gaan vaak zo veel voordelen in die houding zien, dat ze daarna echt vriendelijk worden.
Dienstbaarheid is niet alleen wat je doet, maar ook wat je bent.

Vreugde, althans een positieve, optimistische houding is het hart van vriendelijkheid. Je kunt niet vriendelijk zijn als je niet tenminste een beetje opgewekt bent.
Als we vreugde zoeken, zijn we veel positiever en staan we meer open voor anderen. Als we gelukkig zijn, zijn we ook altruïstischer.

En verwant aan geluk is humor. Humor maakt ons creatiever, versterkt ons immuunsysteem, verlaagt onze bloeddruk en vermindert spanning
Vaak zijn we bang om gelukkig te zijn. Allereerst denken we soms dat we het niet verdienen. Verder komt het als frivool over met zoveel ellende in de wereld. Anderen zouden ons ook kunnen benijden en we zouden ons daardoor apart en geïsoleerd kunnen voelen. Misschien ook dat het geluksgevoel niet blijft duren. Tenslotte zou teveel geluk ons uit het lood kunnen slaan. Er is ook een belangrijke aarzeling te overwinnen dat door onze eigen vreugde te zoeken, we die bij anderen weghalen. Denk evenwel aan het Nederlandse spreekwoord: ’Door te delen met anderen, halveer je smart en verdubbel je vreugde!

Conclusie
Ontelbaar zijn de mogelijkheden om je vriendelijk te gedragen en iedereen is vriendelijk op zijn of haar eigen manier. We moeten voor onszelf de meest geschikte manier vinden en ontwikkelen
Vriendelijk zijn is een standpunt bepalen, een principe en een manier van leven. Vriendelijkheid en de goede wil van velen zijn een krachtbron, een energie, die op gelijk niveau staat met olie, water wind en zonne-energie.

De meest verstandige manier om onze belangen te bevorderen, onze vrijheid te vinden en ons geluk te zoeken, is vaak niet om eigenbelang rechtstreeks te zoeken, maar naar de belangen van andere mensen te kijken, om andere mensen te helpen bevrijden van angst en pijn en bij te dragen aan hun geluk. Uiteindelijk is het allemaal heel eenvoudig: Er is geen keuze tussen vriendelijk zijn voor jezelf en vriendelijk zijn tegenover anderen. Het is hetzelfde!

Eerlijkheid

Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt haar wel!

Wat is waar? Er zijn diverse typen waarheid: een religieuze waarheid die de mysteries van het leven en van de dood probeert te beantwoorden en een wetenschappelijke waarheid, die bewijzen voor veronderstellingen probeert te vinden op basis van onweerlegbare feiten. Soms staan deze twee waarheidsbenaderingen op gespannen voet, zoals in het ontstaan van het leven, in andere gevallen staan ze naast elkaar of vullen ze elkaar aan. Het lijkt er heden ten dage op dat er nog meer waarheden zijn: persoonlijke waarheden en zelfs fictieve waarheden.

In ons dagelijks leven hebben we continu met waarheid te maken, in het bijzonder in de vorm van integriteit en eerlijkheid. En ook daar ligt het niet simpel. Liegen bijvoorbeeld wijkt af van de waarheid. Toch is het soms wenselijk om een leugentje ‘om bestwil’ te gebruiken om een ander of jezelf uit een benarde situatie te redden. De deontologische ethiek van Immanuel Kant zegt dat je nooit een leugen om bestwil mag gebruiken, zelfs niet als het om een mensenleven gaat. De utilistische ethiek van Jeremy Bentham en John Stuart Mill denkt daar veel soepeler over en heeft als ethische maatstaf het grootste nut voor het grootste aantal mensen. Het lijkt erop dat leugentjes om bestwil een nuttig, zo niet noodzakelijk smeermiddel zijn in de dagelijkse omgang met anderen en dat er weinig of geen objectieve maatstaven voor het gebruik ervan bestaan.

Waarheid en eerlijkheid zijn ook nauw verbonden met integriteit, zich niet laten corrumperen. Corruptie heeft door de geschiedenis heen bestaan en speelt ook nu een niet onbelangrijke rol in het maatschappelijk leven. Er bestaan diverse vormen, variërend van directe omkoperij tot de vagere netwerkcorruptie.

Er wordt momenteel ernstig werk gemaakt van het aanpakken van corruptie, in Nederland zelf, en in organisaties als de Europese Unie, de OESO, de Groep van Twintig en de Verenigde Naties. Maatschappelijke verbanden zoals Oxfam/Novib en het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten maken stevige bijdragen zoals de Panama en Paradise Papers over belastingparadijzen hebben laten zien.
De oprichting van het Klokkenluidershuis bij ons is ook een stap in de goede richting. In Nederland moet er nog meer gebeuren, want we staan internationaal nog steeds bekend als een belastingparadijs.

Er is momenteel ook het nodige te doen over eerlijkheid in de media, met name nepniews. Een groot deel van het informatiemateriaal op de sociale media lijkt van dien aard te zijn.
Het is vooral in de Amerikaanse media en politiek dat oneerlijkheid momenteel op de voorgrond treedt, met ruim gebruik van ‘fake news’. We lijken momenteel een Amerikaanse president te hebben die zijn sporen in een duistere wereld van real estate, handel en media verdient heeft en nu maffiose praktijken op de politiek loslaat. Hij lijkt een schrikbarend tekort aan moreel bewustzijn te bezitten, bestaande regels aan zijn laars te lappen en met leugen en macht zijn gelijk probeert te krijgen.
‘Fake news’ wordt met opzet verspreid om tegenstanders te overdonderen of in diskrediet te brengen. Afgezien van oorlog, revolutie lijkt deze benadering de laagste te zijn die er in openbaar bestuur bestaat. Mogelijk geeft dit een kortstondige overwinning, maar de gevolgen op lange termijn kunnen catastrofaal zijn. Voortgang in de maatschappij is voor een groot deel mogelijk gemaakt door onderling vertrouwen, in verbaal of schriftelijk formaat. Als partners niet meer op elkaar kunnen vertrouwen en brute macht de overhand krijgt, zal voortgang geremd worden.

Op 12 mei jongstleden hield Michael Bloomberg, oud-burgemeester van New York, een toespraak op de Afstudeerdag aan de Rice University. En hij had het over een erecode , waarbij eer en eerlijkheid twee kanten van dezelfde munt zijn. Om eerbaar te zijn, moet je eerlijk zijn en dat betekent eerlijk spreken en eerlijk handelen, zelfs wanneer het vraagt dat je je fouten toegeeft – en de consequenties ervan moet nemen. In 2016 was het woord van het jaar ‘post-truth’ en in 2017 kregen we de uitdrukking ‘alternatieve feiten’. In wezen betekenen ze allebei: omhoog kan omlaag zijn en zwart kan wit zijn. Waar kan onwaar betekenen en gevoelens kunnen feiten zijn.
Tegenwoordig zien volgens Bloomberg velen op het hoogste machtsniveau de naakte waarheid als een bedreiging. Ze zijn er bang voor. Ze ontkennen en vallen die aan. En zo bevinden we ons temidden van een epidemie van oneerlijkheid en een eindeloze golfvloed van leugens.

De trend van gekozen politici om alternatieve realiteiten te promoten – of ze bij anderen toe te juichen – is volgens hem een van de ernstigste bedreigingen van de democratie. Vrije samenlevingen zijn afhankelijk van burgers die inzien dat bedrog in regeringen niet iets is om je schouders over op te halen.
Soms is het misbruik van macht, soms is het een vorm van corruptie en soms is het beide. Als er niets tegen deze misbruiken gedaan wordt, worden de instituties die onze rechten beschermen en in stand houden, uitgehold , en de deur geopend voor tirannie en fascisme. Wanneer gekozen politici denken dat ze boven de waarheid staan, zullen ze ook handelen alsof ze boven de wet staan. En als we oneerlijkheid toestaan krijgen we criminaliteit, een formule voor ineenstorting en nationale teruggang.
Dus er moet tegengas gegeven worden. Door vooraanstaande politici en andere vooraanstaande personen, door publieke instanties, kerkgemeenschappen, maatschappelijke instanties en, last but not least, individuele burgers. Recente praktijken van sommige kranten en instellingen om ‘feitencheckers’ te handhaven is een welkom systeem. Overwogen zou dienen te worden om personen en instellingen een publieke eerlijkheidsindex toe te kennen. En door welwillende burgers die de verworvenheden van de democratie, de verlichting en het humanisme willen verdedigen. Daar horen de meesten van ons bij en we hebben de persoonlijke uitdaging en plicht steeds gerechtigheid, integriteit, waarheid en eerlijkheid te verdedigen. Als verdediging van onze waardigheid als mens en als bescherming van onze toekomst.

Verlichting en vooruitgang

‘Verlichting’ is de naam voor een periode, waarin de moderne filosofie aanvangt. René Descartes wordt er als aartsvader van gezien.

Filosoof en wiskundige tegelijk wilde hij de wetenschap door middel van de rede, een nieuw fundament geven. Andere bekende filosofen uit die periode zijn Blaise Pascal, Spinoza en Immanuel Kant. De verlichting bestrijkt grofweg de periode 1740 – 1800.
Het onderliggende principe van de verlichting is vrijheid van denken en van meningsuiting; haar vier thema’s zijn: rede, wetenschap, humanisme en vooruitgang.

In eerdere blogs hebben we Steven Pinker genoemd die opzien baarde met zijn bestseller ‘Ons betere ik’. In dat boek toont Pinker aan dat, ondanks dat velen dat niet zo ervaren, we als mensheid ons steeds minder gewelddadig gedragen. Agressie, wraak en sadisme blijken het in toenemende mate af te leggen tegen empathie en zelfbeheersing.
In zijn nieuwe boek ‘Enlightenment now’ (Verlichting nu) breekt Steven een lans voor de vooruitgang die de Verlichting ons gebracht heeft. In een serie heldere grafieken toont hij aan dat er op wereldniveau op veel terreinen grote vooruitgang is geboekt.
Enkele voorbeelden hiervan:
Sinds de opkomst van de Verlichting is de gemiddelde levensverwachting in de wereld gestegen van 30 naar 71 jaar en in de meest ontwikkelde landen zelfs naar 81 jaar. De kindersterfte in de meest ontwikkelde delen van de wereld bedroeg rond 33%, terwijl die nu zelfs in de armste landen maar 6% bedraagt (nog steeds teveel natuurlijk). De pokken bijvoorbeeld zijn uitgeroeid terwijl die in de 20ste eeuw alleen al 300 miljoen mensen deed overlijden of misvormen.
De wereld is vandaag ongeveer 100 keer rijker dan twee eeuwen geleden. Het deel van de mensheid dat in uiterste armoede leeft is van 80 naar minder dan 10% gedaald en extreme armoede zou binnen afzienbare tijd wel eens helemaal uitgeroeid kunnen worden. Een eeuw geleden besteedden de rijkere landen 1% van hun rijkdom aan het onderhouden van kwetsbare groepen, terwijl dat nu ongeveer een kwart is.
Oorlog tussen landen is bijna uitgebannen. Er worden meer mensen vermoord dan er sterven door oorlog. Hij geeft aan dat het aantal slachtoffers van terrorisme niet in verhouding staat met de media hype erover: 38.422 over de hele wereld in 2015, terwijl er in de V.S 44 en in west Europa 175 slachtoffers waren. Oorlogsslachtoffers waren er dat jaar 97.000 (wereld), 28 (V.S.) en 5 (West Europa). Voor moorden waren de cijfers respectievelijk: 437.000, 16.000 en 4000, dodelijke slachtoffers van verkeersongelukken 1.250,000, 35.000 en 19.000. Behalve voor moorden is het in westerse landen op alle terreinen steeds veiliger geworden. Zelfmoorden zijn ook nog talrijk: per jaar wereldwijd zo’n 800.000 en meer dan 40.000 alleen al in de V.S. Dit heeft voor een groot deel te maken met geestelijke gezondheid en gelukbeleving. Bijna 300 miljoen mensen wereldwijd zijn depressief.
Het mensdom is niet alleen gezonder, rijker en veiliger, maar ook vrijer. In het begin van de 19de eeuw leefde 1.5% van de mensen onder een democratisch bewind, tegenwoordig twee derde van de wereldbevolking. Verder hebben vrouwen bijna overal hetzelfde stemrecht als mannen, wetten tegen homoseksualiteit zijn grotendeels afgeschaft en houdingen ten aanzien van minderheden, vrouwen en homo’s zijn toleranter. Haatmisdaden, geweld tegen vrouwen en mishandeling van kinderen nemen overal systematisch af, evenals kinderarbeid.
De mensen zijn ook beter onderricht, geïnformeerd en intelligenter. In het begin van de 19de eeuw kon 12% van de mensheid lezen en schrijven, nu is dat 83 % en vrouwen hebben hun achterstand op mannen bijna ingehaald.
Amerikanen werken 22 uur minder dan vroeger, hebben drie weken betaalde vakantie, spenderen per week 43 uur minder aan huishoudelijk werk (vroeger 58, nu 15) en spenderen nu slechts een derde van hun inkomen aan essentiële levensbehoeften, terwijl dat vroeger bijna twee derde was. Door de vrije en positieve besteding van extra tijd en inkomen zijn de mensen gelukkiger geworden.
Steven pinker is geen dromer, hij ondersteunt zijn meningen met feitelijke gegevens. Hij toont aan dat de afgelopen twee en een halve eeuw de mensheid enorme vooruitgang heeft geboekt dank zij de rede, de wetenschap en het humanisme. Er is, erkent hij, nog het nodige te doen op het gebied van ziekte en sterfte. Meer dan twee miljard mensen leven nog in een dictatuur. Een vijfde van de wereldbevolking heeft geen basisonderwijs genoten en bijna een zesde is analfabeet.
Zo is vooruitgang nu eenmaal zegt Pinker, we worden voortgestuwd door vernuft, sympathie en constructieve instanties en we worden afgeremd door de donkerder kanten van de menselijke natuur en de wet van de entropie (wanorde). Maar de balans is in extreem positief en de Verlichting met zijn gebruik van rede, wetenschap en humanisme kan de resterende problemen helpen oplossen. Onder de miljard extreem armen, die er nog zijn, zitten waarschijnlijk zo’n miljoen genieën, een potentieel reservoir van vooruitgang, net als bij de vrouwen.
Pinker noemt zichzelf geen ‘optimist’, maar een serieuze ‘possibilist’. Henk Smeijsters, filosofisch cultuurhistoricus, schaarde Pinker in zijn NRC artikel van zaterdag 13 mei ‘Doemdenkers en optimisten kunnen van elkaar leven’ (Opinie en Debat) onder de optimisten, samen met de Zweedse globaliseringsadept Johan Norberg (Vooruitgang), de Vlaamse filosoof Maarten Boudry (De redelijke optimist) en de Nederlandse ‘goed nieuws-journalist’ Ralf Bodelier (World’s Best News). Hun tegenpolen zijn Bas Heijne, Hermann von der Dunk (De wereld als getal), Panka Mishra (Age of anger), Yuval Noah Harari (Homo deus) (zie later), René ten Bos (Dwalen in het antropoceen) en Philip Blomm (wat op het spel staat).
Sinds samenlevingen sterke vooruitgang hebben geboekt, hebben ze nu hun zinnen gezet op de grotere uitdaging van klimaatbeheersing en nucleaire e. Het aantal nucleaire wapens is met 85% verminderd. De opwarming van de aarde is nog een ernstig probleem, maar er is goede hoop dat het Klimaatverdrag van Parijs daar een oplossing voor zal vinden.
Interessant om hier weer Yuval Noah Harari te vermelden die in zijn ‘Homo Deus’ aangeeft de positieve mening van Pinker over gemaakte vooruitgang te delen. Harari verwacht dat levensverlenging/onsterfelijkheid, geluk en ‘opwaardering van de mens’ (Homo Deus) waarschijnlijk de drie volgende grote projecten zijn waarmee de mensheid en de wetenschap zich gaan bezig houden.
Er zijn risico’s dat de beginselen van de Verlichting hindernissen op hun weg vinden, zoals een afzwakking van economische groei in rijke landen, de opkomst van het populisme en religieus fanatisme. Maar de fundamentele verworvenheden van de laatste twee en een halve eeuw zouden moeilijk teniet gedaan kunnen worden. Er zijn talloze systemische krachten die de evolutie gaande zullen houden: mobiliteit, connectiviteit, onderwijs en urbanisatie, evenals de pressie van vrouwen en minderheden voor hun emancipatie.
In feite zegt hij is ons morele en spirituele wereldbeeld gebaseerd op de wetenschap. De combinatie van wetenschappelijke principes met enkele andere overtuigingen – dat we allemaal ons eigen welzijn nastreven en dat we sociale wezens zijn die met elkaar omgaan en gedragscodes kunnen onderhandelen – heeft tot een moraliteit geleid, het humanisme, dat de bloei van menselijke en andere levende wezens bevordert. Dit humanisme is in feite de ethiek geworden van moderne democratieën, internationale organisaties en ruimdenkende religies. Humanisme is ook de morele code waar mensen naar convergeren in gevallen dat ze ethisch rationeel willen handelen, cultureel sterk verschillen zijn en door omstandigheden gedwongen zijn samen te leven.
Veel van ons vroegere geloof heeft plaatsgemaakt voor de rede, zoals op het gebied van schepping en evolutie. Het blijft voor een deel van de mensheid een uitdaging om rede en geloof te combineren, vooral voor diep religieus opgevoede mensen. In vroeger tijden werd in Europa het hele leven bepaald door religieuze geboden en verboden. Een groot deel van de betrokkenen, mogelijk het overgrote dee,l kon daar tevreden of gelukkig mee leven en het religieuze kader bood veel spirituele en sociale steun. Er heeft ondertussen een aardverschuiving plaats gevonden op religieus gebied en terwijl er velen nog in iets geloven, wordt er weinig gepraktiseerd. Het religieuze wereldbeeld is voor de meesten sterk afgezwakt of verdwenen. Het is verbazingwekkend te constateren dat de mensen tegenwoordig minstens even gelukkig zijn als vroeger. En verheugend om ook vast te kunnen stellen dat morele houdingen in het algemeen er zeker niet op achteruit zijn gegaan. Dit is niet bedoeld om de vroegere religieuze situatie negatief te beoordelen. Integendeel, ze heeft in belangrijke mate bijgedragen aan het huidige, hoge geluks- en ethische niveau. Maar de balans is bij ons sterk verschoven naar het rationele humanisme.

P.S. ‘Enlightenment now’ kun je in een Engelstalige hardcover krijgen voor rond de 15 euro. In de vorm van een E-boek is de prijs 11.99. De Nederlandstalige versie ‘Verlichting Nu’ is als hardcover beschikbaar voor 45 euro.

.
.

Werelddag van de Persvrijheid, 2018

Vorige blog hebben we ‘het boek’ in het zonnetje gezet. Nu is het de beurt aan een verwant onderwerp, namelijk persvrijheid. In ons land en in andere Europese landen is er grote persvrijheid: we krijgen doorgaans vrijelijk te horen en te zien wat er zoal in ons land en op de wereld gebeurt. Daar zorgen onze journalisten en media voor. We zijn dan ook geneigd het belang van die vrijheid te onderschatten. We zijn gewend kritiek, en soms lof, te horen, lezen en zien over nationaal, provinciaal en lokaal bestuur en over reilen en zeilen in andere sectoren en landen. De informatie die geleverd wordt door vrije media is essentieel voor onze democratie, vooral informatie uit onderzoekjournalistiek. De Panama en Paradise Papers over belastingparadijzen zijn er een goed voorbeeld van. Als je niet weet hoe de vork aan de steel zit, als er geen journalisten en media zijn die kritisch nieuws leveren, hoe kun je dan democratie beoefenen, politiek tegenspel leveren en de regering zo nodig voor het blok zetten? Er zijn aardig wat landen waar deze vrijheid niet bestaat. Journalisten zonder Grenzen (Reporters without Borders) stelt jaarlijks een index van landen op, gerangschikt naar hun persvrijheid. De index voor 2018, onder de titel ‘Haat tegen journalisme bedreigt democratieën’, is net uit. Nederland staat op een eervolle derde plaats. In slechts een vijfde van de wereld geldt totale persvrijheid.

Persvrijheid hangt sterk samen met de bescherming van de media en van journalisten. Dictatoriale en corrupte regeringen, foutief opererende bedrijven, de georganiseerde misdaad en anderen willen vermijden dat hun foute operaties aan het licht worden gebracht en proberen het werk van onafhankelijke journalisten te belemmeren of te verhinderen. In de afgelopen tien jaar zijn er meer dan 800 journalisten en mediapersoneel vermoord en het merendeel ervan waren geen oorlogscorrespondenten. Aanvallen op media personeel worden vaak uitgevoerd in conflictvrije omgevingen door de georganiseerde misdaad, knokploegen, veiligheidspersoneel en zelfs de lokale politie, waarbij journalisten het meest kwetsbaar zijn. Deze aanvallen betreffen zowel moord, ontvoering, intimidatie, illegale arrestatie en opsluiting. De moorden in Slowakije en Malta van journalisten die daar onderzoek naar corruptie deden, zijn recente voorbeelden.

Daphne Caruana Galizia, slachtoffer in Malta

De meeste misbruiken tegen media personeel worden niet onderzocht en bestraft. Deze straffeloosheid houdt de geweldscyclus tegen journalisten en media personeel gaande. De zelfcensuur die daaruit voortvloeit onthoudt informatie aan de samenleving en heeft een negatieve invloed op de persvrijheid. De moorden op journalisten en de straffeloosheid ervan hebben een directe invloed op de pogingen van de V.N. om vrede, veiligheid en duurzame ontwikkeling te promoten.
Gezien het overweldigende politieke en maatschappelijke belang van de persvrijheid moet het niet verbazen dat de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in 1993 3 mei als internationale Dag van de Persvrijheid heeft uitgeroepen. Deze Dag dient om bewustzijn te kweken voor het belang van persvrijheid, en regeringen eraan te herinneren hun plicht te vervullen ten aanzien van het gerelateerde artikel 19 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

UNESCO zal op 3 en 4 mei deze 25ste verjaardag van de World Press Freedom Day organiseren in samenwerking met de regering van Ghana. Het thema dit jaar is: ’De macht onder controle houden: media, rechtvaardigheid en recht’. Het symposium bestrijkt onderwerpen als media en transparantie van het politieke proces, de onafhankelijkheid van de media, de verantwoording van overheidsinstanties naar het publiek, huidige uitdagingen en het veilig stellen van online persvrijheid.
Naast het hoofdgebeuren in Accra worden er zo’n 100 andere evenementen wereldwijd opgezet.
UNESCO onderstreept sinds 1997 jaarlijks de persvrijheid door op deze dag de Guillermo Cano Internationale Prijs voor Persvrijheid uit te reiken. De prijs werd genoemd naar Guillermo Cano Isaza, de redacteur van de Colombiaanse krant El Espectador, die vanwege zijn uitgebreide berichtgeving over de drugsbaronnen in het land op 17 december 1986 werd vermoord in Bogota.

Egyptian photojournalist Mahmoud Abu Zeid, is uitgekozen als de winnaar van de 2018 Press Freedom Prize.

Ook in Nederland wordt de Dag van de Persvrijheid gevierd. In onze grondwet staat artikel 7 bekend als de ultieme vrijheid alles te mogen zeggen en schrijven wat je wil.
De Nederlandse Vereniging van Journalisten (nvj.nl) organiseert op drie mei in

het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum het ‘Festival van het Vrije Woord’ met als thema: ‘Hoe waarborgen we persvrijheid in het digitale tijdperk?’ De Amerikaanse schrijver en journalist Franklin Foer is hoofdspreker op deze Internationale Dag van de Persvrijheid. Hij schreef onder andere het boek ‘Ontzielde Wereld’, waarin hij waarschuwt voor het gevaar van bedrijven zoals Facebook en Google die de democratie bedreigen.

Een hoog niveau van persvrijheid zoals in Nederland is een groot goed. Dan is nog alles niet noodzakelijk perfect in de nieuwsvoorziening. Het nieuws moet ook op waarheid berusten en tegenwoordig strooit ‘fake news’ roet in het eten. Verder dienen de media niet alleen onafhankelijk maar ook onpartijdig te zijn. Van het laatste hebben de meeste Nederlandse media last, omdat ze vaak Angelsaksische en Hasbara houdingen en meningen overnemen.
Een probleempje is ook de spreiding van het nieuws: teveel sensatie, te weinig opbouwend, te kortstondige aandacht en selectiviteit van onderwerpen. Waarom bijvoorbeeld is er zelden informatie over het menselijk wel en wee in Rusland in plaats van staats- en systeeminformatie? Dat zou een goede manier om verstandhouding te kweken in plaats van steeds op het land af te geven. Gelukkig hebben we kunnen constateren dat een ander element van nieuwsgaring in Nederland goed werkt zoals we pas gezien hebben met de documenten over het afschaffen van de dividendbelasting: toegang tot officiële documenten.
Laatstelijk is er de band met vrijheid van meningsuiting. Als burgers hebben we toegang tot de media, niet alleen consumptief, maar potentieel ook productief via reacties zoals ingezonden brieven en artikelen. We hebben niet alleen het recht maar ook een zekere verplichting onze meningen uit te dragen. Een goede manier om als burger aan de democratie deel te nemen.

Greater Good in Action

Action for Happiness