Men dient steeds vastberaden de partij van rede en recht te kiezen en zich niet door banale hartstochten of tiranniek geweld laten dwingen de grens van de redelijkheid te overschrijden.
Waar kan men echter zo’n wonder van rechtschapenheid vinden? Rede en recht hebben maar weinig aanhangers. Velen roemen hen weliswaar, maar niet voor eigen gebruik. Anderen volgen de weg van recht en redelijkheid tot het gevaarlijk wordt. De oneerlijken verloochenen hem dan, terwijl degenen die sluw zijn uitvluchten bedenken.
Redelijkheid en recht laten verstek gaan wanneer zij in strijd komen met vriendschap, macht of eigenbelang.
Het gevaar hiervan is dat men geneigd is te vergeten wat rechtschapenheid inhoudt. Listige mensen nemen de toevlucht tot de beproefde methode sofismen te bedenken om niet in conflict te raken met hun geweten of het belang van de staat, maar een standvastig man ziet dergelijke uitvluchten als een soort verraad. Hij hecht meer aan zijn overtuiging dan aan zijn eigenbelang, kiest steeds de zijde van de waarheid, en als hij zich van anderen afkeert is dat niet door veranderlijkheid van zijn, maar van hun kant, doordat zij als eersten de waarheid ontrouw zijn geworden.
N.B. Dit is één van de meest diepzinnige aforismen van Gracián. De cursieve zin in het midden verklaart grotendeels waarom de wereld dikwijls niet rechtvaardig of vredelievend is.